سرویس اقتصاد مشرق - بانک کونلون چین که مهمترین شریک بانکی ایران در چین محسوب می‌شود و در یکی دو ماه گذشته به علت فشارهای آمریکا مبادلات با ایران را قطع کرده بود، روابط بانکی با ایران را البته با شروط جدید از سر گرفت که نشان می‌دهد چینی‌ها هم از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پیروی کرده‌اند.
کونلون ، بانک کوچکی است که متعلق به شرکت ملی نفت چین (CNPC) است و برای ساماندهی روابط بانکی ایران با چین در دوره تشدید تحریم‌ها علیه ایران و با هدف دور زدن تحریم‌ها ایجاد شد. سرمایه اولیه این بانک از ارز فروش نفت ایران به چین که در چین بلوکه‌شده بود تأمین شده است.
کونلون بانک که زیرمجموعه شرکت ملی نفت چین است، در سال ۲۰۰۲ فعالیت خود را آغاز کرد. کونلون بانک در ابتدای تأسیس بانک کوچکی به شمار می‌رفت که حتی در پکن هم شعبه‌ای نداشت؛ اما به درخواست مقامات ایرانی با توسعه روابط دو کشور، یک شعبه نیز در پکن ایجاد کرد.
به علت تحریم‌های بانکی، پول وزارت نفت ایران به حسابی در بانک کونلون می‌رود که ۳۰ تا ۴۰ درصد از فروش نفت به صورت نقدی از طریق این بانک پرداخت می‌شود و الباقی آن صرف تأمین مالی پروژه‌ها و خرید کالاهای وارداتی چینی می‌شود.
بانک کونلون چین که اصلی‌ترین کانال تجاری برای مبادلات پولی میان ایران و چین در زمان تحریم‌های آمریکا علیه تهران بوده است، عمدتاً تحت مالکیت زیرمجموعه بازرگانی شرکت ملی نفت چین، یعنی شرکت سرمایه CNPC است.
دو ماه قبل شرکت ملی نفت چین (CNPC) اعلام کرد به علت نگرانی از تحریم‌های آمریکا، واحد بانکی خود را از انجام اکثر خدمات مالی مرتبط با ایران خود، منع خواهد کرد.
اسدالله عسگراولادی رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین هم گفته بود به دلیل توقف فروش نفت ایران به چین، بانک کونلون، نقل و انتقالات مالی با ایران را متوقف کرده است.
بر اساس مذاکرات انجام‌شده، قرار بر آن بود که مبادلات بانکی از تاریخ یازدهم آذرماه از سر گرفته شود، اما این مسئله حدود سه هفته به تعویق افتاد و این هفته بانک کونلون چین در نامهای به مقامات بانکی ایران، شرایط خود را برای ازسرگیری مبادلات تجاری خود اعلام کرد.
* نامه بانک چینی
در نامه بانک کونلون چین که با عنوان اطلاعیه درباره ادامه تجارت اقلام انسانی و غیر تحریمی به دست مسئولان بانکی ایران رسیده، آمده است: با تأیید مقام‌های مربوطه و ضمن در نظر گرفتن همکاری‌های بلندمدت با بانک‌های ایرانی، برای تسهیل تجارت‌های دوجانبه ایران و چین و با توجه به معافیت موقتی چین از تحریم‌های آمریکا، بدین‌وسیله به اطلاع می‌رسانیم که بانک ما قادر به ادامه همکاری با بانک‌های ایرانی که تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا نباشند خواهد بود. این مبادلات تنها شامل فروش اقلام انسانی و غیر تحریمی یا خدماتی که در روابط دوجانبه ایران و چین قابل قبول است خواهد بود.
در نامه بانک کونلون، بخش‌های مورد تحریم آمریکا اینطور اعلام شده‌اند:
الف- بخش اتومبیل در ایران
ب- محصولات پتروشیمی
ج- صنعت انرژی، حمل و نقل و عملیات مرتبط با بنادر ایران.
د- گرافیت، فولاد خالص و نیمه خالص نظیر آلومینیوم و استیل، زغال‌سنگ و نرم‌افزار برای فرآیندهای صنعتی
ضمناً بانک کونلون اعلام کرده تنها با بانک‌های ایرانی که در سازوکار سوئیفت کار می‌کنند، کار خواهد کرد. همچنین همه این شرایط گفته شده موقتی است و تا زمان معافیت چین از تحریم‌ها تا تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۱۹ (اوایل سال ۱۳۹۸) اعتبار دارد.
این بخشنامه با وجود اینکه اتفاق مثبتی به شمار می‌رود اما به مثابه آب سردی بر پیکر صنعت خودرو ایران و صنایع مرتبط است.
* عقبگرد چینی‌ها از مراودات با ایران
در حالی که چینی‌ها در دوره قبل تحریم‌ها در مقابل فشارهای آمریکا ایستادگی کرده و مبادلات بانکی گسترده با ایران داشتند، اکنون با موضع بانک کونلون مشخص شده که مبادلات بانکی با ایران را محدود ساخته‌اند.
شاید دلیل تغییر رویکرد چینی‌ها را باید در رفتار دولت ایران در برابر اروپا دانست.
وقتی ایران برای ایجاد یک کانال مالی از سوی اروپا، ماه‌ها معطل می‌ماند و حاضر است شروط سفت و سختی همچون اجرای خواسته‌های اف. ای. تی. اف و پیوستن به کنوانسیون‌های پرخطری همچون پالرمو و سی. اف. تی را بپذیرد و قوانین داخلی خودش را مطابق میل اف. ای. تی. اف تغییر دهد، چینی‌ها نیز قطعاً همچون گذشته به راحتی به ایران، خدمات بانکی ارائه نمی‌دهند. این اقدام بانک کونلون چین، خروجی رویکرد دولت ایران است.
* پیشگامی چین به جای اروپا
هرچند اقدام چینی‌ها در روابط بانکی با ایران، نسبت به دوره گذشته تحریم‌ها، یک عقبگرد محسوب می‌شود، اما همچنان چینی‌ها نسبت به اروپایی‌ها یک گام جلوترند.
سازوکار مالی (اس.پی.وی) اروپایی‌ها برای ایران که پس از مدت‌ها وعده وعید هنوز راه نیفتاده، قرار است صرفاً محدود به اقلام و کالاهایی باشد که تحت تحریم آمریکا نیستند.
اروپا از اردیبهشت‌ماه قرار بود این سازوکار ویژه را راه‌اندازی کند اما تاکنون از وعده‌اش، سر باز زده است. با این حال چیزی که اروپا با نام اس.پی.وی و با هزینه بسیار و شرط و شروطی همچون پذیرش اف. ای. تی. اف می‌خواهد به ایران عرضه کند، مشابه همان چیزی است که بانک کونلون ایجاد کرده است: انجام مبادلات بانکی درباره کالاها و خدمات غیرتحریمی.
به عبارت دیگر می‌توان گفت چینی‌ها پیشگام اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازوکار مبادلات بانکی ویژه با ایران شدند. چیزی که اروپا به نام اس.پی.وی و خیلی گران می‌خواهد به ایران بفروشد، اکنون چینی‌ها راه انداخته‌اند. شاید چینی‌ها وقتی دیده‌اند که اروپا می‌خواهد یک ابزار نمادین را اینقدر گران به ایران بفروشد، با خود گفته‌اند آنها چرا باید به راحتی جلوی تحریم‌های آمریکا بایستند و همچون گذشته مبادلات بانکی با ایران را بدون هیچ پیش‌شرطی ادامه دهند؟
بانک کونلون از دوره قبل تحریم‌ها به دلیل کار کردن با ایران توسط آمریکا تحریم شده اما برای ارتباط با بانک‌های تجاری چین با توجه به اینکه آن بانک‌ها تحت تأثیر روابط با آمریکا، محدودیت‌هایی دارند، ناچار است قواعدی را رعایت کند.
در این مدت، چه از سوی دولتی‌ها و چه از سوی بخش خصوصی ایران، بارها در مورد ضرورت ایجاد کانال جدید مراودات مالی با چین صحبت شده بود؛ اما بیشتر از اینکه بحث فعالیت مجدد کونلون بانک مطرح باشد، بحث جایگزین کردن مسیری به جای این بانک مطرح بود. بهترین مسیر به گفته کارشناسان، ایجاد پیمان‌های پولی دوجانبه است.
